قوانین کار ایران مجموعه‌ای از مقررات است که روابط بین کارگر و کارفرما را تنظیم می‌کند. این قوانین با هدف حمایت از حقوق کارگران، ایجاد عدالت در محیط کار و تنظیم شرایط استخدام و آگهی استخدام تدوین شده‌اند. قانون کار جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۶۹ توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام، چارچوبی حقوقی برای قراردادهای کاری، ساعات کاری، مرخصی‌ها و حقوق کارگران ارائه می‌دهد. در این مقاله، به بررسی جامع این موضوعات با استناد به مواد قانونی و منابع معتبر می‌پردازیم تا راهنمایی کاربردی برای کارفرمایان، کارگران و افرادی که به دنبال اطلاعات درباره استخدام هستند، ارائه دهیم.
قانون کار ایران چیست؟
قانون کار ایران مجموعه‌ای از مقررات است که روابط کاری بین کارگر و کارفرما را تنظیم می‌کند. این قانون شامل ۲۰۳ ماده و چندین تبصره است و موضوعاتی مانند استخدام، قراردادهای کاری، حقوق و دستمزد، ساعات کاری و مرخصی‌ها را پوشش می‌دهد. هدف اصلی این قانون، حمایت از حقوق کارگران و ایجاد تعادل در روابط کاری است.
تعریف کارگر و کارفرما
طبق ماده ۲ قانون کار، کارگر فردی است که در ازای دریافت دستمزد (حق‌السعی) به درخواست کارفرما کار می‌کند. همچنین، بر اساس ماده ۳ قانون کار، کارفرما شخص حقیقی یا حقوقی است که کارگر برای او کار انجام می‌دهد. این تعاریف پایه‌ای برای تنظیم قراردادهای کاری و آگهی‌های استخدام هستند و باید در فرآیند استخدام رعایت شوند.
انواع قراردادهای کاری در قانون کار ایران
قرارداد کار یکی از مهم‌ترین ارکان قانون کار است که شرایط همکاری بین کارگر و کارفرما را مشخص می‌کند. طبق ماده ۷ قانون کار، قرارداد کار توافقی کتبی یا شفاهی است که کارگر در ازای دریافت دستمزد، کاری را برای کارفرما انجام می‌دهد. انواع قراردادهای کاری شامل موارد زیر است:
۱. قرارداد کار دائم
این نوع قرارداد برای مدت نامحدود منعقد می‌شود و کارگر به‌صورت مستمر در سازمان مشغول به کار است. این قراردادها شامل تمام حقوق و مزایای قانونی مانند بیمه تأمین اجتماعی، مرخصی و سنوات هستند.
۲. قرارداد کار موقت
قراردادهای موقت برای مدت مشخصی تنظیم می‌شوند، مثلاً برای پروژه‌های خاص یا جایگزینی موقت. این قراردادها همچنان مشمول قوانین کار هستند و باید در آگهی‌های استخدام نوع قرارداد مشخص شود.
۳. قرارداد پیمانکاری
ساعات کاری طبق قانون کار
ساعات کاری یکی از مهم‌ترین جنبه‌های قوانین کار است که بر اساس ماده ۵۱ قانون کار، حداکثر ۴۴ ساعت در هفته تعیین شده است. این میزان معمولاً به‌صورت ۸ ساعت در روز برای ۵.۵ روز کاری تقسیم می‌شود.
اضافه‌کاری
طبق ماده ۵۹ قانون کار، اضافه‌کاری باید با توافق کارگر و کارفرما انجام شود و دستمزد آن حداقل ۴۰ درصد بیشتر از دستمزد ساعات کاری عادی است. این موضوع برای کارفرمایانی که در آگهی استخدام به دنبال نیروی کار برای شیفت‌های طولانی هستند، اهمیت دارد.
استراحت و شیفت کاری
کارگران حق دارند در طول روز از استراحت‌های مشخصی برخوردار شوند. برای مشاغل با شیفت‌های شب یا کارهای سخت، قوانین خاصی مانند کاهش ساعات کاری یا افزایش مرخصی وجود دارد.
مرخصی‌ها در قانون کار ایران
مرخصی‌ها بخش مهمی از حقوق کارگران هستند که در قانون کار به‌طور دقیق تعریف شده‌اند. انواع مرخصی‌ها شامل موارد زیر است:
۱. مرخصی استحقاقی
طبق ماده ۶۴ قانون کار، هر کارگر سالانه حق استفاده از ۲۶ روز کاری مرخصی استحقاقی با حقوق را دارد. کارگران می‌توانند تا ۹ روز از این مرخصی را برای سال‌های آینده ذخیره کنند. برای کارهای سخت و زیان‌آور، این میزان به ۵ هفته در سال افزایش می‌یابد.
۲. مرخصی استعلاجی
بر اساس ماده ۷۴ قانون کار، مرخصی استعلاجی برای بیماری‌هایی که توسط پزشک تأیید شوند، نامحدود است، اما پرداخت حقوق آن توسط سازمان تأمین اجتماعی انجام می‌شود.
۳. مرخصی زایمان
طبق ماده ۷۶ قانون کار، زنان کارگر در دوران بارداری حق استفاده از ۹ ماه مرخصی زایمان با حقوق را دارند. این موضوع برای کارفرمایانی که در آگهی‌های استخدام به دنبال جذب نیروی کار زن هستند، اهمیت ویژه‌ای دارد.
۴. مرخصی بدون حقوق
طبق ماده ۷۲ قانون کار، کارگران می‌توانند با توافق کارفرما از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند، اما شرایط بازگشت به کار باید در قرارداد مشخص شود.
حقوق و دستمزد کارگران
حقوق و دستمزد یکی از کلیدی‌ترین مباحث قانون کار است. طبق ماده ۳۵ قانون کار، حقوق کارگران باید بر اساس توافقات قرارداد و حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار پرداخت شود. برای سال ۱۴۰۴، حداقل دستمزد توسط شورای عالی کار تعیین می‌شود و کارفرمایان موظف‌اند آن را رعایت کنند.
مزایای قانونی
علاوه بر حقوق پایه، کارگران از مزایایی مانند حق مسکن، حق بن خواربار و عیدی (معادل دو ماه حقوق پایه) برخوردار هستند. این موارد باید در قراردادهای کاری و آگهی‌های استخدام به‌وضوح ذکر شوند.
- ۰ ۰
- ۰ نظر
قوانین کار و استخدام در ایران: قراردادهای کاری، ساعت کاری، مرخصی‌ها و کارگران